Mindfulness voor beginners

Bekijk de structuur; Is het helemaal glad of neem je groeven en oneffenheden waar?


Daar zit ik dan, bewierookt en in kleermakerszit, starend naar een cranberry. Ik probeer mijn aandacht te richten op het donkerrode, wat onooglijke, bolletje op mijn hand. Het dunne matje zit nogal ongemakkelijk. De diehards wisten dit natuurlijk al, die hebben er uit voorzorg een kussentje bij gepakt. Volgende keer ook maar doen. Ik heb dan ook letterlijk en figuurlijk niet zo veel zitvlees. Daarvoor zit ik hier.

Hoe voelt het op je hand? Voel de plek waar de cranberry je hand raakt. Richt je aandacht en wees je bewust van wat je nu voelt en denkt, van wat er in je boven komt.


Ai, jeuk. Op mijn linker grote teen. Als ik nu uitgebreid ga krabben, haal ik de anderen uit hun concentratie. Mijn linkervoet staat op het punt in een diepe slaap te vallen. Niet nu. Misschien helpt een beetje wiebelen. Gelukkig bedacht ik me thuis nog op tijd om sokken mee te nemen. Dochterlief heeft mijn teennagels namelijk keurig roodwit gestreept gelakt, deze Ajax- (of Feyenoord-) tenen zouden waarschijnlijk verschrikkelijk afleiden.

Als je merkt dat je gedachten afdwalen, breng ze terug naar de cranberry.

O ja, de cranberry. De linkerkant is glad. Rechts zie ik wat donkere vlekjes en is ie wat pokdalig. Er zit ook een klein barstje in. Eigenlijk meer een sneetje, lijnrecht en oppervlakkig. Het lijkt wel een autopsie . Hoe is dat barstje in mijn silent witness gekomen? Een scherp voorwerp heeft het slachtoffer waarschijnlijk van rechts geschampt. Bij doelbewust steken krijg je namelijk een diepere wond.

Neem nu de cranberry tussen je vingers. Laat ‘m bewegen tussen je vingers. Wat ervaar je? Wees je bewust van je gedachten en lichamelijke sensaties.

Toch even onopvallend rondkijken. Nee, volgens mij is er echt nergens een camera te bekennen. Voor je het weet sta je op youtube. Ik neem mijn cranberry tussen duim en wijsvinger en knijp er zachtjes in. Er komt wat plakkerige substantie uit de oorlogswond tevoorschijn. Ik knijp nog wat harder. Nu is ie plat. Trouwens wel fijn dat ik er nu achter ben wat ik ‘heb’. Het is gelukkig niet direct besmettelijk, zeker niet levensbedreigend, maar wel lastig te behandelen. Ik zit namelijk in de ‘doe-modus’, teveel in standje actie. Een goede vriendin, zelf zeer actief en waarschijnlijk grondlegger van de doe-modus, tipte me op deze cursus mindfulness. “Vanaf nu gaan we het anders doen. We gaan meer stilstaan bij het hier en nu. De automatische piloot en éénstreepdagen behoren voorgoed tot de verleden tijd. Genieten, mildheid en aandacht, daar gaan we voor!”. En ik moet toegeven dat ik nog nooit met zoveel aandacht een cranberry heb bekeken. Ik koop ze vrijwel nooit. Alleen met Kerst wil ik ze nog wel eens samen met wat suiker tot cranberryprut koken. Dan wordt het zo’n heerlijke stroperige…

Breng de cranberry nu rustig naar je neus en ervaar de geur. Neem je tijd. Focus je op wat je waarneemt.

Het ruikt…. tja hoe zal ik het omschrijven…fruitig. Denk ik. Geuren vind ik altijd moeilijk om in woorden te vangen. Iets ruikt lekker, neutraal of het stinkt. Maar ga bijvoorbeeld van iets dat stinkt maar eens precies omschrijven hoe het ruikt. Oké, vies. Maar waarom is vies vies? Ik vind die wierook vies. Het is zo’n muffe en tegelijkertijd penetrante lucht die, als ie zich eenmaal in je neus gesetteld heeft, direct aanleiding geeft tot doffe hoofdpijn. En nu móét ik toch echt mijn benen even strekken. Zouden we zo wel een pauze hebben, of is dat niet mindfull? Ik heb zo’n enorme zin in een bak koffie,…eh kopje kruidenthee.

Breng de cranberry nu naar je lippen. Laat ‘m daar even rusten.


Hij smaakt nogal zurig. Tenminste, het wondvocht. Verder voelt ie vooral droog, beetje taai zelfs. Net als mijn lippen inmiddels. Waarschijnlijk lag ie al lang in dat Tupperware bakje te wachten op mijn spirituele oprisping. De Kerst ternauwernood overleefd en nu overgeleverd aan mijn zin-/marteltuigen . Oh shit, nu heb ik ‘m per ongeluk al doorgeslikt.

Als je zo ver bent laat je de cranberry eerst rusten op je tong en verplaats ‘m vervolgens naar je kiezen.
Kauw er zachtjes op. Wat word je gewaar? Wees je bewust van alles wat je hierbij ervaart, voelt en proeft. Neem je tijd.

Knellend onderwijs

Werkzaam als leerkracht en ambulant begeleider op een Speciale school voor basisonderwijs, krijg ik regelmatig vragen over wat ik van de onderwijsbezuinigingen vind en merk en wat voor mij de directe gevolgen zijn.

In het kader van het beleid op Passend onderwijs zijn reguliere basisscholen namelijk vanaf augustus 2013 verplicht zélf een passende onderwijsplek te bieden aan alle leerlingen die extra hulp en zorg nodig hebben. De voorbereidingen van hogerhand zijn inmiddels al in volle gang. Om te beginnen wordt het Speciaal onderwijs, de ambulante begeleiding en het leerling-gebonden budget langzaam maar zeker wegbezuinigd. De verstrekkende gevolgen van deze keuze tot bezuinigingen sijpelen nu als een soort sluipmoordenaar het onderwijs binnen. En dit is nog maar het begin. Over 4 jaar is het regulier basisonderwijs qua faciliteiten totaal uitgekleed, maar wel verrijkt met klassen vol kinderen met uiteenlopende onderwijs- en zorgbehoeften.

Persoonlijk vind ik Passend onderwijs een geweldig gegeven; adaptief onderwijs waar plaats is voor alle kinderen. Ik ben van mening dat het niet goed is dat kinderen van jongs af aan al gestigmatiseerd worden door ze op verschillende scholen te plaatsen. Als het onderwijsbeleid vanuit deze visie gevoerd zou worden, zou ik het alleen maar toejuichen. Maar het verhaal is anders. Het huidige beleid wordt namelijk niet vanuit een visie of ideologie gevoerd, maar puur vanuit een nijpend financieel tekort.

Ik zou het zonder meer accepteren als mijn baan overbodig blijkt te zijn, omdat de basisscholen voldoende zijn toegerust om de kinderen die ik nu onder mijn hoede heb een goede plek te kunnen bieden. Dan is Passend onderwijs namelijk geslaagd. Maar helaas is de realiteit anders. Mijn ervaring is dat leerkrachten enorm hun best doen om zoveel mogelijk leerlingen binnen de huidige setting op de reguliere basisscholen te houden. Maar naast het feit dat het aantal aanmeldingen van leerlingen voor het SBO/SO vooralsnog niet afneemt, neemt de vraag naar ambulante begeleiding alleen maar toe. Het werkelijke probleem is namelijk dat het aantal zorgleerlingen groeit. En niet omdat we meer met diagnoses ‘strooien’, maar omdat we aan de ene kant beter in staat zijn problemen vroegtijdig te signaleren en aan de andere kant de hectiek van de huidige maatschappij een flinke wissel trekt op kinderen.

Het directe gevolg van de bezuinigingen voor mij persoonlijk is dat ik meer werk heb dan ooit. En toch zal ook mijn baan binnen enkele jaren wegbezuinigd worden. Voorlopig heb ik nog even respijt. Ik maak me daar eerlijk gezegd ook niet zo druk om, ik vind mijn weg wel weer. Waar ik me wel druk om maak, zijn de gevolgen van dit desastreuze beleid voor kinderen. Om maar eens een voorbeeld te noemen; er zitten al heel wat jonge leerlingen dagelijks thuis, omdat er geen passende school voor hen is. Denk bijvoorbeeld aan autistische kinderen, met een hele specifieke onderwijsbehoefte. Dat aantal stijgt dagelijks, mede omdat hun scholen gesloten worden en de specialistische ambulante begeleiders ontslagen worden in plaats van dat hun expertise wordt ingezet om zowel de leerling als de leerkracht in een nieuwe schoolsetting te kunnen ondersteunen en begeleiden.

 Ik begrijp dat bezuinigingen ook binnen het onderwijs onvermijdelijk zijn. En ik ben het helemaal met Marja van Bijsterveldt eens dat kinderen recht hebben op Passend onderwijs. Maar ze heeft er werkelijk geen idee van wat er nodig is om deze plannen te kunnen realiseren. Je kunt namelijk niet aan de ene kant alle poten onder het onderwijs vandaan zagen en tegelijkertijd aan de andere kant verwachten dat het hoogst haalbare gerealiseerd wordt. Passend onderwijs heeft alleen een reële kans van slagen als het goed wordt gecommuniceerd, gefaciliteerd, gefaseerd wordt ingevoerd en regelmatig aan de praktijk wordt getoetst. Marja van Bijsterveldt blijft op alle punten in gebreke. Beleid maken houdt meer in dan een plan lanceren en het een misleidende naam geven. De werkelijke opbrengst van dit beleid is dat het basisonderwijs aan alle kanten knelt en dat de werkelijke realisatie van Passend onderwijs verder weg lijkt dan ooit. Dan mag je van wanbeleid spreken.